Όλοι έχουμε ακουστά τον Φρόιντ και τη μεγάλη συνεισφορά του στον τομέα της ψυχολογίας. Όμως τι πραγματικά είπε ο μεγάλος φυσιολόγος, ψυχίατρος, ο οποίος έχει λογοκριθεί από άλλους για πανσεξουαλισμό και ποια είναι η θεωρία του;
Ο Φρόιντ, ο πατέρας της ψυχανάλυσης, ήταν ο πρώτος που θεμελίωσε την ψυχαναλυτική θεώρηση στην ψυχολογία. Προσπαθώντας να βρει τρόπους θεραπείας της νευρωσικής συμπεριφοράς, διαπίστωσε ότι οι παθολογικές καταστάσεις των ασθενών του είχαν τις ρίζες τους στην παιδική ηλικία και στις πρώτες εμπειρίες του ατόμου. Επίσης, μελετώντας το ασυνείδητο, ανακάλυψε ότι υπάρχουν κάποια κίνητρα συμπεριφοράς, τα οποία λειτουργούν ασυνείδητα στο άτομο χωρίς την επίγνωση της συμπεριφοράς του.
Σύμφωνα με τον Φρόιντ η συμπεριφορά του ατόμου είναι σκόπιμη και αποβλέπει στην ικανοποίηση των βιολογικών ορμών και κυρίως της ηδονής, της Libido. Το άτομο μεγαλώνοντας προσπαθεί να βρει τρόπους να ικανοποιήσει τις ορμές του, κρατώντας παράλληλα μία ισορροπία ανάμεσα στο εγώ του (εσωτερικές παρορμήσεις) και την κοινωνική πραγματικότητα.
Η ανάπτυξη περνά από πέντε διαδοχικά στάδια, όπου κάθε στάδιο έχει μία διαφορετική περιοχή του σώματος:
1) Το στοματικό στάδιο (1ο έτος) με κύρια πηγή ευχαρίστησης το θηλασμό. Εδώ η περιοχή σώματος είναι το στόμα και αυτή η περίοδος αποτελεί την πιο εξαρτημένη του ατόμου.
2) Το πρωκτικό στάδιο (2ο - 3ο έτος), κατά τη διάρκεια του οποίου το παιδί πρέπει να αποκτήσει τον έλεγχο των σφιγκτήρων του (ενούρηση, εγκόπρηση), με κύρια εστία ψυχικής έντασης τον πρωκτό. Χαρακτηριστικό του σταδίου η τάση αυτονομίας και ο αρνητισμός.
3) Το φαλλικό στάδιο (3ο - 7ο έτος), όπου έρχεται η επίγνωση διαφορετικότητας των γεννητικών οργάνων ανάμεσα στα δύο φύλα και η συνειδητοποίηση της αγάπης προς τους γονείς. Μία αγάπη που αναπτύσσεται με προσκόλληση στο γονέα του αντίθετου φύλου. Το αγόρι αρχίζει να νιώθει αγάπη για τη μητέρα του και βλέπει τον πατέρα ως αντίζηλο, νιώθοντας παράλληλα ενοχές και φόβο τιμωρίας γι αυτό. Αυτό είναι και το γνωστό Οιδιπόδειο σύμπλεγμα. Από την άλλη το κορίτσι προσκολλάται προς τον πατέρα και θεωρεί αντίζηλο τη μητέρα (Σύμπλεγμα της Ηλέκτρας). Προς το τέλος αυτού του σταδίου έρχεται η ταύτιση του παιδιού προς τον γονέα του ίδιου φύλου.
4) Το στάδιο της λανθάνουσας σεξουαλικότητας (7ο - 11ο έτος), κατά την περίοδο που το παιδί στρέφεται προς τον περίγυρο του, αρχίζοντας να αποκτά γνώσεις και να ενισχύει το υπερεγώ του.
5) Το στάδιο της ετερόφυλης σεξουαλικότητας, όπου το άτομο στρέφεται στο αντίθετο φύλο για να εκφράσει την αγάπη του. Αυτή η περίοδος έρχεται μαζί με την εφηβεία.
Σε κάθε στάδιο αναπτύσσονται διαφορετικές διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ γονέα και παιδιού. Αν σε κάποιο στάδιο δεν ικανοποιηθεί επαρκώς η λίμπιντο του παιδιού, υπάρχει καθήλωση με αποτέλεσμα το άτομο να παλινδρομεί, σε μορφές συμπεριφοράς μικρότερης ηλικίας, προκαλώντας αλλοιώσεις στην προσωπικότητά του. Γι αυτό το λόγο, ο Φρόιντ θεωρεί ότι οι πρώτες εμπειρίες είναι καθοριστικές για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ατόμου. Για παράδειγμα, συνήθειες όπως: πολύ φαγητό, φλυαρία, κάπνισμα, αλκοολισμός, μελαγχολία, κ.α. έχουν σχέση με το πρώτο στάδιο του θηλασμού. Επίσης, χαρακτηριστικά όπως τσιγκουνιά, πείσμα, παθητική ή καταπιεστική συμπεριφορά και επιθετικότητα έχουν σχέση με το 2ο στάδιο. Ακόμη, η τάση για ομοφυλοφιλική διάθεση, ναρκισσισμό και αλαζονεία σχετίζονται με το 3ο στάδιο.
Κατά τον Φρόιντ, η ψυχή του ανθρώπου χωρίζεται σε τρία μέρη: το Εκείνο (βιολογικά ένστικτα), το Εγώ (αντίληψη του ατόμου, ) και το Υπερεγώ (κανόνες συμπεριφοράς που επιβάλλει η κοινωνία). Το Εγώ λοιπόν, παίρνει το ρόλο του διαιτητή/λογοκριτή προσπαθώντας να φέρει την ισορροπία και τον συμβιβασμό ανάμεσα στις ορμές και τα θέλω του εαυτού και στις απαγορεύσεις της κοινωνίας. Έτσι, συχνά καταφεύγει στους μηχανισμούς άμυνας: προσκόλληση, άρνηση, εκλογίκευση, απώθηση, προβολή, παλινδρόμηση, ταύτιση, υποκατάσταση, υπεραναπλήρωση.
Γενικά, οι ψυχαναλυτές δίνουν τεράστια σημασία στη σχέση γονέα - παιδιού και κυρίως στη σχέση ανάμεσα στη μητέρα και το παιδί. Μάλιστα, ο Φρόιντ θεωρεί ότι η ανάπτυξη της προσωπικότητας έχει ολοκληρωθεί με το τέλος της εφηβείας. Ωστόσο, νεότεροι ψυχαναλυτικοί απορρίπτουν τον πανσεξουαλισμό του Φρόιντ και δίνουν μια κοινωνική προοπτική στην ανθρώπινη συμπεριφορά.
Πηγή: Παρασκευόπουλος, Ν. Ιωάννης, «Εξελικτική Ψυχολογία, Η Ψυχική ζωή από την σύλληψη ως την ενηλικίωση», Τόμος 1, Αθήνα, έκδοση ιδίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου